Rodzaje whisky

Whisky cieszy się ogromną popularnością i  posiada swoich miłośników na całym świecie. Jest szlachetnym napojem spirytusowym powstałym z destylacji zacieru jęczmiennego (lub żyta, pszenicy czy kukurydzy) i dojrzewającym w drewnianych (głównie dębowych) beczkach. Whisky  produkowana jest w wielu rejonach świata, głównie krajach anglosaskich takich jak Szkocja i Irlandia lecz bardzo duża ilość destylarni działa również na terenie Stanów Zjednoczonych, Kanady  oraz Japonii. W każdym z tych krajów stosowane są nieco inne metody produkcji, używane odmienne surowce oraz przestrzegane są inne standardy jakości. Wiele krajów ma swoje specjalne przepisy mówiące jak wytwarzać i jak leżakować whisky.

Szkocka whisky

Szkocka whisky czyli scotch whisky uchodzi za jedna z najlepszych. Jest bardzo różnorodna pod kątem smaku i aromatu. Pierwsze wzmianki o tym napoju pochodzą z XV wieku, kiedy Szkoci zaczęli produkować alkohol z  jęczmienia i leżakować go w beczkach. Produkcja szkockiej whisky na dobre rozpoczęła się pod koniec XIX wieku i rozwinęła na początku XX wieku.  Wtedy to już szkocka zdobyła renomę i zaczęła być doceniana na całym świecie. 

Dzieli się na dwa podstawowe rodzaje:

• Single Malt - produkowana wyłącznie z jęczmienia suszonego na powietrzu dymem torfowym przez co zyskuje swój niepowtarzalny aromat.
• Blended czyli mieszanka różnych rodzajów zbóż.

Aby whisky mogła nosić miano szkockiej musi zostać wyprodukowana na terenie Szkocji. Produkowana jest z jęczmienia, wody i drożdży a jedynym składnikiem jaki może być dodawany jest karmel prosty jako barwnik lub woda.  Nie może zawierać enzymów egzogennych. Zazwyczaj poddawana jest procesowi dwukrotnej destylacji a zawartość alkoholu nie może być niższa niż 40%. Leżakuje w dębowych beczkach przez okres minimum 3 lat a beczki nie mogą przekraczać objętości 700 litrów. W czasie leżakowania nabywa ona swojego charakterystycznego smaku, zapachu i barwy. Szkocką whisky charakteryzuje mocny i wyrazisty smak. Koneserzy szkockiej whisky zalecają spożywanie jej w temperaturze pokojowej, nie rozcieńczonej wodą ani lodem. W ten sposób możemy w pełni delektować się jej złożonym aromatem. Dopuszczalne jest również dodanie kilku kropel wody w celu złagodzenia smaku lub zastosowanie kamieni do whisky które schładzają napój ale go nie rozcieńczają.

Najbardziej znane szkockie single malt to: Laphroaig, Lagavulin, Talisker, Aberlour, Glenfiddich, Benriach, Aberfeldy czy Ardbeg. Najbardziej znane szkockie blended to: Ballantine’s, Johnny Walker, Grands, Chivas Regal, Bell’s czy Old Smuggler.

Irlandzka whiskey

Irlandzka whiskey jest jedną z najstarszych, najbardziej rozpoznawanych i cenionych alkoholi na świecie. Pierwsze wzmianki o „Aqua vitae” czyli wodzie życia pochodzą z VII wieku.  Był to napój alkoholowy produkowany na terenach Irlandii przez tamtejszych mnichów z soku fermentowanych owoców czy później z zacieru jęczmiennego. Była uważana za napój leczniczy, przedłużający życie i dodający sił witalnych.  Irlandzka whiskey produkowana jest wyłącznie na terenie Irlandii z jęczmienia i jego słodu oraz poddawana trzykrotnej destylacji w odróżnieniu od szkockiej whisky dwukrotnie destylowanej.

W Irlandii produkowane są głównie cztery rodzaje whisky:

• Single Malt Irish Whiskey – czyli whisky słodowa produkowana jest w jednej destylarni i z jednego rodzaju słodu jęczmiennego (100%)  suszonego na powietrzu. Większość irlandzkich whiskey jest nietorfowa (unpeated). Poddawana jest dwukrotnej destylacji a następnie leżakowana przez okres co najmniej 3 lat. Charakteryzuje się bogatym, wyrazistym smakiem oraz delikatnym finiszem co sprawia, że jest bardzo pijalna. Możemy w niej odnaleźć nuty owocowe, kwiatowe oraz chlebowe.
• Pot Still lub Single Pot Still whiskey jest bardzo oryginalna i produkowana wyłącznie w Irlandii. Wytwarzana z mieszanki jęczmienia słodowanego i niesłodowanego oraz dodatku innych zbóż (lecz nie więcej niż 5%) a następnie poddawana dwukrotnej destylacji w destylatorze typu pot still. Leżakowana w dębowych beczkach przez okres 3-4 lat. Whiskey nabiera później bogatego i specyficznego aromatu z nutami owocowymi, słodowymi i korzennymi. Whiskey ta jest wyrazista i intensywna w smaku lecz z delikatnym,  aksamitnym finiszem. Jest to jeden z bardziej ekskluzywnych alkoholi na świecie.
• Blended whiskey czyli mieszana z whiskey typu single malt i zbożowej (z różnych rodzajów zbóż - jęczmienia, żyta i pszenicy). Poddawania jednokrotnej lub dwukrotnej destylacji oraz leżakowaniu w beczkach dębowych przez okres co najmniej 3 lat. Po tym okresie destylaty są łączone ze sobą - warunkiem jest połączenie minimum dwóch irlandzkich whiskey. Łączenie to odbywa się w różnych proporcjach co pozwala na osiągniecie wyjątkowych, ciekawych i niepowtarzalnych profili smakowych. Irlandzka blended whiskey jest delikatna i łagodna w smaku o gładkim finiszu. Znajdziemy w niej nuty kwiatowe, nuty suszonych owoców, wanilii, miodu i przypraw. Polecana jest dla początkujących amatorów whisky, idealna do picia „on the rocks” czyli na kostkach lodu lub też jako wyśmienita baza do różnego rodzaju drinków.
• Single Grain Whiskey czyli whiskey zbożowa, destylowana jest z ziaren zbóż (kukurydzy, pszenicy i żyta) z dodatkiem słodu jęczmiennego (w proporcji poniżej 30%). Proces produkcji Single Grain jest dość skomplikowany i wymaga obszernej wiedzy oraz doświadczenia. Musi pochodzić z jednej destylarni i być leżakowana przez okres minimum 3 lat w dębowych beczkach. Ta zbożowa whiskey jest bardzo różnorodna w smaku – może być delikatna lub bardziej wyrazista.

Najstarszą irlandzką a zarazem najstarszą na świecie funkcjonującą destylarnią jest Bushmills. Produkuje ona whiskey od 1608 roku.

Najbardziej rozpoznawalne marki irlandzkiej whiskey to Jameson, Tullamore Dev, Bushmills, Midleton, Cooley, Kilbeggan, Connemara, Alltech, Teeling.

Japońska whisky 

Japonia jest drugim na świecie producentem whisky. Po raz pierwszy whisky pojawiła się w Japonii na przełomie XIX i XX wieku i przybyła tam wraz z żołnierzami amerykańskimi, którzy przywozili ją ze sobą. Pierwsza japońska destylarnia - Yamazaki Distillery powstała w 1923 roku a założona została przez Shinjiro Tori uważanego za ojca japońskiej whisky. Japońska whisky jest ceniona na całym świecie, uchodzi za doskonałą i perfekcyjną (tak samo jak japońska kuchnia). Whisky produkowana w Japonii wzorowana jest na whisky szkockiej i na jej destylarniach. Leżakuje w beczkach przez okres minimum 3 lat choć najlepsze leżakują 12, 15, 18 lat i nawet więcej. Jest delikatna w smaku i zapachu. Spożywana jest głównie z lodem „on the rocks” lub dużą ilością wody. Choć większość whisky produkowanej w Japonii to whisky typu blended czyli mieszana (stąd tak bardzo duża różnorodność) to produkuje się tam również wiele doskonałych whisky typu single malt. Aby Japońska whisky mogła nosić miano single malt musi pochodzić z jednej destylarni z wody, jęczmienia i drożdży.

Najpopularniejsze  japońskie whisky to: Suntory, Nikka, Akashi, Hibiki, Tenjaku. 

Kanadyjska whisky

Whisky w Kanadzie znalazła się głównie dzięki imigrantom pochodzącym ze Szkocji czy Irlandii a jej produkcja sięga początków XIX wieku. Rozkwit produkcji whisky w Kanadzie nastąpił jednak na początku XX wieku wraz z wprowadzeniem prohibicji w Stanach Zjednoczonych. Wtedy to blisko granicy z USA powstało wiele destylarni (w rejonie Wielkich Jezior w Ontario czy na południu Quebecu).

W Kanadzie whisky uznawana jest za narodowy trunek. Jest delikatniejsza i subtelniejsza w smaku od whisky amerykańskiej, szkockiej czy irlandzkiej. Jest to głównie whisky typu blended, produkowana z destylatów z różnego rodzaju zbóż (kukurydzianych, żytnich, jęczmiennych czy pszenicznych). Destylaty te muszą leżakować w nowych beczkach z dębu amerykańskiego lub używanych wcześniej do  produkcji cherry, winiaków lub bourbona przez okres co najmniej 3 lat. Po tym okresie następuje mieszanie (kupażowanie) najczęściej około 20-30 różnych destylatów a następnie zmieszane spirytusy przelewa się ponownie do beczek gdzie leżakują następne 3 lata (lub dłużej).
Po okresie leżakowania kanadyjska whisky jest rozcieńczana wodą do mocy około 43 procent. Cieszy się uznaniem na całym świecie, w jej aromacie możemy odnaleźć nuty owocowe, korzenne czy deserowe. Najczęściej jest spożywana bez dodatku wody czy kostek lodu.

Najpopularniejsze whisky kanadyjskie to: Canadian Club, Crown Royal, Bearface, Black Velvet, Old Canada Mcguinnes.

Stany Zjednoczone - whiskey i burbon

Historia whiskey w USA sięga czasów przybycia w XVII wieku na kontynent amerykański irlandzkich i szkockich imigrantów. Whiskey produkowana w Stanach Zjednoczonych zasadniczo różniła się od tej oryginalnej ze względu na warunki panujące na kontynencie amerykańskim.  Bourbon (czyli amerykańska whiskey) zasadniczo różni się od tej produkowanej w Irlandii czy Szkocji. Nie jest produkowana ze słodu jęczmiennego lecz z kukurydzy (w składzie musi być jej minimum 51%) oraz innych zbóż (pszenicy, żyta czy jęczmienia). Do produkcji bourbona muszą być używane wyłącznie naturalne składniki i musi on dojrzewać w nowych, opalanych beczkach dębowych  (co dodaje mu charakterystycznego smaku) przez okres co najmniej dwóch lat. Nie powinno w nim być żadnych dodatków za wyjątkiem wody. Bourbon zawiera od 40% do 70% alkoholu. Prawdziwy bourbon produkowany jest wyłącznie na terenie USA  a największa ilość czynnych destylarni znajduje się w stanie Kentucky.
W USA popularna jest również rye whiskey czyli whisky w której zamiast kukurydzy znajduje się przynajmniej 51% żyta.

Inną z odmian amerykańskiej whiskey jest corn whiskey w której musi znajdować się znajdować 80% kukurydzy.

Bourbon możemy spożywać na wiele sposobów: w temperaturze pokojowej bez żadnych dodatków, co pozwoli nam delektować się jego pełnym smakiem; na kostkach lodu czyli „On The Rocks”; po dodaniu do szklanki schłodzonych kamieni do whisky, które obniżają temperaturę napoju lecz go nie rozwadniają lub w drinkach np. z colą, sokiem, wodą gazowaną czy limonką.

Amerykańska whiskey czyli Bourbon różni się od tej wytwarzanej w Europie ze względu na fakt, że powstaje w dużej mierze z kukurydzy a nie z jęczmienia. Jej smak jest lekko wytrawny, z wyczuwalnym aromatem dębu; znajdziemy w nim również słodkie posmaki takie jak aromaty wanilii, miodu, marmolady, toffi, karmelu i słodkich owoców tropikalnych. 

Najpopularniejsze marki amerykańskiego Bourbona to: Jack Daniel’s, Maker’s Mark, Jim Beam, Yellow Rose, Wild Turkey, Four Roses, Bulleit, Buffalo Trace, Woodford, Evan Williams

Polecamy w naszym sklepie eleganckie szklanki do whisky